In de middeleeuwen kregen de Drentse dorpen eigen organisaties om samen bepaalde taken te kunnen uitvoeren: de boermarken. Belangrijkste taak was het gezamenlijk beheer van de heidevelden en groenlanden van het dorp. Binnen de boermarke hadden de eigenerfde boeren – de boeren met een eigen erf – het voor het zeggen. Het aandeel van de eigenerfde boeren werd uitgedrukt in waardelen. Zo’n waardeel gaf recht op het gebruik van de markegrond.
De grootte van het waardeel – ‘een vol waardeel in de marke’ – bepaalde de hoeveelheid schapen en koeien die je op de gemeenschappelijke grond mocht laten grazen, de hoeveelheid hout die mocht worden gekapt en de hoeveelheid plaggen en turf die je mocht steken. Naast rechten waren er uiteraard ook plichten, zoals het onderhoud van wegen en voorden en het schoonhouden van de afwateringssloten. Steeds vaker werden de onderlinge afspraken vastgelegd in zogeheten boerwillekeuren.
In de loop van de tijd nam de boermarke in betekenis af. Dit begon in de zeventiende eeuw toen veel dorpen ertoe over gingen het groenland te scheiden en aan individuele boeren toe te delen. Hier speelde het bezit van waardelen uiteraard ook weer een rol. In het begin van de negentiende eeuw nam de gemeente de rol van de boermarke als ‘dorpsbestuur’ over. (Zie ook Gemeente)
In de loop van de negentiende eeuw werd de verdeling van de heidevelden actueel. Met de Markewet van 1886 dwong de wetgever de laatste boermarken hun gemeenschappelijke bezit onderling te verdelen. Vaak besloten de boeren hun nieuwe grond geheel of gedeeltelijk aan ontginners van buitenaf te verkopen. (Zie verder ook Beekdal, Es, Esdorp, Heideveld, Schaapskudde)
Nog steeds hebben veel dorpen een boermarke. Hierin zijn doorgaans uitsluitend de ‘echte’ boeren van het dorp actief. Vaak heeft de boermarke nog wat kleinere stukken grond (de brink) en een aantal wegen in eigendom. Belangrijke bron van inkomsten is doorgaans het verhuren van de jachtgrond in het dorpsgebied. Dikwijls bezit de boermarke landbouwmachines voor gezamenlijk gebruik.