Het Kwartair is de geologische periode die naar schatting 2,5 miljoen jaar geleden begon en tot op de dag van vandaag voortduurt. De periode wordt ingedeeld in Pleistoceen en Holoceen. Het grootste deel van deze periode wordt ingenomen door het Pleistoceen. (Zie verder ook IJstijd en Pleistoceen)
Pas zo’n 10.000 jaar geleden laten de geologen het Holoceen beginnen. Drenthe zag eruit als een onafzienbaar grote toendra. Deze begon in het Holoceen langzaam maar zeker met bomen en planten te begroeien. Drenthe raakte bedekt met oerbossen.
(Zie verder ook Bos)
Aan de rand van het Drents plateau begon zich veen te vormen. (Zie verder ook Veenvorming). De zeespiegel steeg waardoor de Drentse beken steeds rustiger naar zee kabbelden en de invloed van de zee tot aan Drenthe toe merkbaar moet zijn geweest. Zo zorgden eb en vloed ervoor dat zich op de bodem van het Zuidlaardermeer geen veen kon vormen.