Tijdens de Elsterijstijd bereikte het landijs Nederland niet, maar met name in Noord-Nederland waren er wel enorme smeltwaterbekkens aanwezig. In die bekkens bezonken dikke pakketten fijn materiaal. Hierdoor zijn onder andere fijne soorten zand ontstaan. Geologen hebben het over Peelo-zand.
Het fijnste materiaal staat tegenwoordig bekend als potklei. Het komt in Noord-Drenthe aan de rand van het Drents plateau dicht bij de oppervlakte voor. In de Kleibosch bij Roderwolde hebben monniken van de abdij van Aduard op grote schaal potklei gedolven en er in veldovens kloostermoppen van gebakken. (zie verder bij IJstijd)
